In de wereld van vandaag is Architectuur in Friesland een onderwerp geworden dat van groot belang is voor een breed scala aan mensen. Of het nu gaat om de impact ervan op de samenleving, de invloed ervan op de populaire cultuur, de relevantie ervan in de geschiedenis of het potentieel voor de toekomst, Architectuur in Friesland heeft de aandacht getrokken van individuen uit alle lagen van de bevolking. Van academici tot entertainmentliefhebbers tot professionals uit verschillende vakgebieden, iedereen lijkt enige waarde te vinden in het verder onderzoeken en begrijpen van het fenomeen Architectuur in Friesland. In dit artikel zullen we dieper ingaan op verschillende aspecten en perspectieven rond Architectuur in Friesland, met als doel een alomvattende en verrijkende visie te bieden op dit onderwerp dat vandaag de dag zo relevant is.
In Friesland bevinden zich vele bouwwerken en plaatsen die als bezienswaardigheid een bezoek waard zijn. In dit overzicht vallen de meeste onder de monumentenzorg.
De Friese elf steden zijn allemaal beschermd stadsgezicht. Ook zijn er tientallen plaatsen beschermd dorpsgezicht.
In de Top 100 van de Rijksdienst voor de Monumentenzorg staan drie rijksmonumenten uit Friesland. Het ir. D.F. Woudagemaal is het enige bouwwerk dat tot het Werelderfgoed behoort.
De Tonnemafabriek in Sneek is een van de twee rijksmonumenten in Friesland uit de periode 1940-1958. Het stadhuis van Bolsward (1617) is een gebouw uit de Renaissance. De Achmeatoren is het hoogste gebouw van Friesland (Zie ook: lijst van hoogste gebouwen van Leeuwarden).
Behalve mooi zijn er ook gebouwen die een prijs hebben gewonnen in een bepaalde categorie.
De provincie Friesland heeft sinds 2000 de Vredeman de Vriesprijs voor architectuur en voor vormgeving.
Het Zuiderzeewerk de Afsluitdijk ligt voor het grootste deel in Friesland. Op dit tot de gemeente Súdwest-Fryslân behorende deel bevinden zich enkele rijksmonumenten: De Lorentzsluizen, de grenspaal, het voormalige douanekantoor en de Stelling Kornwerderzand.
In de volgende artikelen wordt per categorie een overzicht gegeven van de bouwwerken met aandacht voor de geschiedenis en architectuur.
De categorie klokkenstoel is bijzonder, omdat het een typisch Fries bouwwerk is. De kerken en klokkenstoelen zijn van groot cultuurhistorisch belang. De waaggebouwen en watertorens hebben hun functie verloren, zodat er naar een nieuwe bestemming gezocht moet worden. Van de meer dan tweeduizend windmolens in Friesland zijn er slechts honderd bewaard gebleven. Van de kloosters in Friesland is weinig overgebleven. De aquaducten behoren tot de nieuwste bouwwerken in Friesland.