Eponiem

Uiterlijk naar zijbalk verplaatsen verbergen

Een eponiem (van het Grieks: epi "bij" en onoma "naam") is de naam van een persoon, echt of fictief, die wordt gebruikt om een bepaald object of een bepaalde activiteit aan te duiden. In het huidige taalgebruik wordt "eponiem" vaak in de omgekeerde richting gebruikt, voor een woord dat is afgeleid van een eigennaam. In deze betekenis is zeppelin als aanduiding van een luchtschip dus een eponiem. In de oorspronkelijke betekenis van het woord is het evenwel de naam van de persoon, graaf Ferdinand von Zeppelin, die het eponiem is.

De echte eponiemen zijn die namen van begrippen waarvan niet helemaal duidelijk meer is dat ze naar een bepaald iemand genoemd zijn, bijvoorbeeld doordat de hoofdletter is verdwenen of zelfs doordat het een werkwoord is geworden. Mijn naam is haas is een mooie toepasselijke titel van een eponiemenboek van Marcel Grauls. Zoals de meesten niet weten dat deze uitdrukking zijn oorsprong vindt bij Karl Victor Hase, zo is immers bij de meeste eponiemen de oorsprong door het gebruik onzichtbaar geworden.

Eponiemen zijn voor allerlei objecten en activiteiten in gebruik:

Limmu

Een van de oudst bekende voorbeelden komt uit Assyrië, waar men elk jaar noemde naar een hoogwaardigheidsbekleder (een limmu); aan de hand van eponiemenlijsten hield men de jaartelling bij. Meestal werd het eerste jaar van een nieuwe koning naar hemzelf genoemd; voor ieder volgend jaar werd een bepaalde hoogwaardigheidsbekleder geëerd door het jaar naar hem te noemen.

Ook in het oude Athene (en andere Griekse poleis) en in het Romeinse Rijk werd de jaartelling bijgehouden aan de hand van de namen van de politieke machthebber(s). In keizerlijk China gold eveneens een dergelijk systeem, maar daar werd niet geteld volgens de naam, maar volgens de regeerperiode van de keizer. In Japan wordt dit systeem nog altijd toegepast.

Zie ook