Rechtvaardige onder de Volkeren

Het Rechtvaardige onder de Volkeren-onderwerp is tegenwoordig een van de meest relevante en interessante. De impact ervan strekt zich uit tot verschillende gebieden van de samenleving, van politiek en economie tot cultuur en technologie. De afgelopen jaren heeft Rechtvaardige onder de Volkeren de aandacht getrokken van experts en wetenschappers die de aard en implicaties ervan in de hedendaagse wereld willen begrijpen. In dit artikel zullen we de verschillende facetten en perspectieven op Rechtvaardige onder de Volkeren onderzoeken, waarbij we de evolutie ervan in de loop van de tijd en de mogelijke gevolgen ervan in de toekomst analyseren.

Wegwijzer naar de tuin van de 'Rechtvaardigen onder de Volkeren'

Rechtvaardige onder de Volkeren (Hebreeuws:חסיד אומות העולם, Chassid Umot ha-Olam) is een uit de Talmoed afkomstige eretitel die door Israël wordt gegeven aan gojim (niet-Joden) die Joden ten tijde van de Holocaust hebben helpen onderduiken, ontkomen en overleven. De toekenning gebeurt door de leiding van Yad Vashem, de plaats waar het Joodse volk de slachtoffers van de door Adolf Hitler georganiseerde massamoord op de Joden herdenkt.

Men noemt de titel ook wel Yad Vashem-onderscheiding voor hulp aan Joden. De decorandus ontvangt een medaille en een oorkonde met de vermelding van zijn of haar naam. Verder wordt deze naam in Jeruzalem in een muur gebeiteld, in een park gewijd aan de "Rechtvaardige onder de Volkeren".

Geschiedenis

Tussen 1953 en 2020 werden over de hele wereld meer dan 27.712 mensen uit 51 landen als 'Rechtvaardige' door Yad Vashem erkend, waaronder 5.851 Nederlanders en 1.767 Belgen.[1] Na Polen (7.112 onderscheidingen) is Nederland daarmee het land met de meeste onderscheidingen. Nederland laat desondanks ook het grootste sterftepercentage zien binnen de Joodse gemeenschap in West-Europa. Niet meer dan zesentwintig procent van de Nederlandse Joden overleefde de Holocaust. Nog steeds worden mensen genomineerd om als 'Rechtvaardige' te worden onderscheiden.

In enkele gevallen is de onderscheiding collectief toegekend aan groepen. Bekend zijn onder andere het gehele Deense verzet,[2] het Drentse dorp Nieuwlande[3] en het Franse Le Chambon-sur-Lignon.[4] Verder is de onderscheiding alleen aan individuele personen toegekend. Bekende 'Rechtvaardigen onder de Volkeren' waren paus Johannes XXIII, koningin Elisabeth van België, prinses in Beieren, prinses Alice van Battenberg, de Zweedse diplomaat Raoul Wallenberg, de Duitse legerofficier Wilm Hosenfeld, de Italiaanse kardinaal Elia Dalla Costa en de Sudeten-Duitse industrieel Oskar Schindler.

België

1.731 onderscheidingen,[5] onder wie:

  • Joseph André: onderpastoor in Namen, redde talrijke joodse kinderen, inspireerde Eric-Emmanuel Schmitt voor zijn roman L'enfant de Noé.[6]
  • Annaert, Petrus & Isabella: onderdak aan Marie Zelieznikas.[7]
  • Caroline Van Belle: moeder-overste van het klooster Sint-Antonius te Sint-Pieters-Leeuw verborg een veertigtal joodse kinderen
  • Chantraine, Germaine: verstopte soms tot 15 joden in haar huis te St-Pieters-Woluwe.[8]
  • Eugène Cougnet: verstopte tientallen joden in zijn kostschool te Heide (Kalmthout), later in het kasteel van Bassines bij Méan (Havelange).[9]
  • Jean & Leonie De Winne, en dochter Mariette: onderdak aan Marie Zelieznikas.[10]
  • Jeanne Daman-Scaglione: als hoofd van de school "Nos petits" hielp ze duizenden kinderen onderduiken, begeleidde ze naar hun schuilplaatsen, hielp volwassen vrouwen aan valse papieren en werk als huismeid, en verzamelde inlichtingen over de Duitsers. Haar latere echtgenoot, de literatuur professor Aldo Scaglione vernoemt de "The Aldo and Jeanne Scaglione Prize for Comparative Literary Studies" als eerbetoon naar zijn echtgenote.[11]
  • Louis-Joseph Kerkhofs, bisschop van Luik: zette zelf in zijn bisdom onderduiknetwerk voor vervolgde joden op vanaf 1942.
  • Robert Maistriau: stopte het transport XX met 2 kompanen waardoor joden konden ontsnappen.[12]
  • Yvonne Nèvejean: was directrice van Nationaal werk voor Kinderwelzijn tijdens WOII en een Belgische verzetsstrijder. Zij was een van de leiders van een organisatie die hielp bij het verbergen van Joodse kinderen in nazi-bezet België tijdens de Tweede Wereldoorlog. Ze speelde een rol bij het verbergen van ongeveer 4.000 kinderen, velen bij katholieke gezinnen en instellingen.[13]
  • Henri Reynders (Dom Bruno), benedictijn: bouwde vanuit de abdij Keizersberg in Leuven een ondergronds netwerk uit en droeg zo bij tot de redding van bijna 400 joodse kinderen.[14]
  • Julia Schuyten en haar man Klaas Sluys: onderduikgevers aan verschillende joden in Boechout en omstreken
  • Philomène Smeers, (Zuster Marie-Véronique): verborg Joodse studentes Simone Suzanne Berman en Ilse Frumer in het klooster.[15]
  • Suzanne Spaak: organiseerde een netwerk dat honderden Joodse kinderen van gedeporteerden behoedde voor de gaskamers.
  • Armand Thiéry (priester en emeritus hoogleraar experimentele psychologie Katholieke Universiteit Leuven) te Heverlee-Leuven: vrijlating joodse vrouw Grunia Schicharewitch uit Dossinkazerne in 1944 en onderduikhulp aan andere joden.[16]
  • Wallraf Alphonse en echtgenote Schildermans Elisabet: verborgen het Joodse gezin van Abraham Friedman in hun woning te Neerpelt in de loop van 1943. De onderscheiding werd hun toegekend op 5 maart 2013 in het Egmontpaleis in Brussel door de heer Shimon Perez.
  • Frans Lemmens: Antwerpse kapper en grootvader van Ruud de Ridder. Verstopte 3 joodse kinderen in zijn huis.

Nederland

Koningin Beatrix bij de uitreiking (1988) Rechtvaardige onder de Volkeren
Rechtvaardige onder de Volkeren -Ceremonie (1988)

5.595 onderscheidingen,[17] onder wie:

Zie ook

Referenties

  1. ↑ https://www.yadvashem.org/righteous/statistics.html
  2. ↑ (en) Yadvashem.org, zie voetnoot onder tabel aldaar
  3. ↑ (en) Yadvashem.org
  4. ↑ (en) Vadvashem.org
  5. ↑ Volledige lijst: The Righteous Among the Nations Department Belgium
  6. ↑ (fr) Joseph André
  7. ↑ Helden krijgen hoogste eer
  8. ↑ Vijfentwintig Belgen krijgen titel "Rechtvaardige der Naties"
  9. ↑ Zie Ivo Pauwels & Karine Huts, Wat mijn kleinzoon weten moet: hoe een joodse jongen onderdook in België (1939-1945), Lannoo, 2017.
  10. ↑ Hoogste Israëlische onderscheiding voor Mariette De Win
  11. ↑ Portret Jeanne Daman
  12. ↑ Robert Maistriau
  13. ↑ Beschrijving Yvonne Nèvejean(en), Shoah Resource Centre. Geraadpleegd op 26 augustus 2019.
  14. ↑ (fr) Henri Reynders
  15. ↑ Belgische religieuze wordt uitgeroepen tot "Rechtvaardige onder de Naties
  16. ↑ Thiery Armand
  17. ↑ Volledige lijst: The Righteous Among the Nations Department The Netherlands
  18. ↑ C. Lee, Anne Frank 1929-1945, Bezige Bij, 2012, ISBN 9789460035234
  19. ↑ https://righteous.yadvashem.org/?searchType=righteous_only&language=en&itemId=4017393&ind=NaN