Vostok 1

Vostok 1
Roepnaam Kedr, Russisch voor 'Ceder'
Aantal bemanningsleden 1
Lanceerdatum 12 april 1961 7:55 UTC
Lanceerplatform LC1 op Kosmodroom Bajkonoer
Landingsdatum 12 april 1961 9:43 UTC
Landingsplaats 51° N, 46° O (26 km zuidwest van Engels, Saratov regio, Rusland)
Missieduur 0 dagen, 1 uur, 48 minuten
Hoogte van de baan 169 - 315 km
Hellingshoek van de baan 64,95°
Aantal rondjes rond de aarde 1
Portaal  Portaalicoon   Ruimtevaart

Vostok 1 (Russisch: Восток-1, "Oosten 1" of "Oriënt 1") was de eerste vlucht in het kader van het Russische Vostokprogramma en de eerste bemande ruimtevlucht in de geschiedenis. De Vostok 3KA capsule werd op 12 april 1961 gelanceerd. De Sovjetkosmonaut Joeri Gagarin was het enige bemanningslid en werd daarmee de eerste mens in de ruimte.

De vlucht bestond uit een enkele baan om de aarde en duurde 108 minuten van lancering tot landing. Zoals gepland landde Gagarin apart van zijn capsule aan een parachute, na op 7 km hoogte te zijn uitgestapt.

12 april wordt gevierd als de Dag van de Kosmonauten in Rusland en de Internationale Dag van de Bemande Ruimtevaart in andere landen.

Selectie van de bemanning

De eerste groep kosmonauten werd in 1960 opgericht en bestond uit 20 piloten van de luchtmacht. De keuze was op hen gevallen vanwege de uitgebreide medische testen die ze reeds ondergaan hadden. Vliegervaring was van ondergeschikt belang, aangezien de ruimteschepen geheel of grotendeels geautomatiseerd waren. De officiële training van de kandidaten begon onder toezicht van Nikolai Kamanin op 14 maart 1960 in Moskou, omdat het onlangs opgerichte opleidingscentrum buiten de hoofdstad nog niet was voltooid. In het begin lag de nadruk vooral op medische experimenten en wetenschappelijke colleges. Later kwamen daar parachutesprongen en paraboolvluchten bij.

Op 30 mei werden zes kandidaten uitgekozen om een versnelde opleiding te volgen in aanloop naar een eerste reeks ruimtevluchten. Oorspronkelijk bestond de groep uit Joeri Gagarin, Anatoli Kartasjov, Andrijan Nikolajev, Pavlo Popovytsj, German Titov en Valentin Varlamov. Kartasjov en Varlamov raakten echter geblesseerd en werden vervangen door Grigori Neljubov en Valeri Bykovski.

Halverwege januari 1961 werden alle zes de kandidaten getoetst om te zien of ze klaar waren voor een eventuele vlucht. Gagarin, Titov en Neljubov kwamen als meest veelbelovend uit de test. Hoewel Gagarin al snel als favoriet gold werd hij pas officieel als eerste keus gepresenteerd op 8 april, vier dagen voor de vlucht. Titov en Neljubov waren eerste en tweede reserve. De overige leden van de groep kregen ondersteunende taken, zoals het verzorgen van de communicatie tussen de grondstations en Gagarin aan boord van Vostok 1.

Voorbereidingen

In tegenstelling tot latere Vostokvluchten waren er geen speciale schepen beschikbaar om signalen van het ruimtevaartuig op te vangen. De communicatie zou volledig via een netwerk van grondstations verlopen, die zich allemaal binnen de grenzen van de Sovjet Unie bevonden.

Om het gewicht binnen de perken te houden was er geen reserve remraket. Het ruimtevaartuig had genoeg proviand en zuurstof aan boord voor 10 dagen. In die tijd zou het ruimteschip door natuurlijk verval in een lagere baan kunnen komen, mochten de remraketten dienst weigeren.

Automatische besturing

De vlucht zou volledig automatisch zijn. Omdat de medische staf niet wist hoe een mens op gewichtloosheid zou reageren waren de besturingsinstrumenten uit voorzorg geblokkeerd. Gagarin had een code in een verzegelde envelop, waarmee hij in noodgevallen, na toestemming van de vluchtleiding, de besturingsinstrumenten kon deblokkeren. Desondanks was de code, "325", geen geheim voor Gagarin. Voorafgaand aan zijn lancering hadden een technicus en generaal Kamanin hem de geheime code al ingefluisterd.

11 april 1961

Op de vroege ochtend van 11 april 1961 werd de Vostok-K raket, samen met de hieraan vastgemaakte Vostok 3KA ruimtecapsule, naar het lanceerplatform van kosmodroom Bajkonoer gereden. Na een inspectie door hoofdontwerper Sergej Koroljov werd de raket rechtop gezet. Om 10.00 uur (Moskoutijd) kregen Gagarin en Titov een laatste briefing. Ze kregen onder meer te horen dat de lancering voor de volgende dag 9.07 uur gepland was.

Om 6.00 uur, na een aantal lichamelijke metingen instrueerden de doktoren beide kosmonauten om niet meer over de missie te praten. Die avond ontspanden Gagarin en Titov door naar muziek te luisteren, pool te spelen en over hun jeugd te praten. Om 9.50 uur kregen de kosmonauten slaappillen aangeboden voor een goede nachtrust, maar die werden door hen geweigerd. Op basis van metingen gedurende de nacht concludeerden de artsen dat de kosmonauten goed hadden geslapen. Later werd bekend dat geen van beide geslapen had.

Missie

Om 5.30 uur, 12 april 1961, werden Gagarin en zijn vervanger Titov gewekt. Ze kregen een ontbijt, werden in hun ruimtepakken geholpen en naar het lanceerplatform gebracht. Gagarin betrad de capsule. Op een scherm in de controlekamer werden rechtstreekse beelden vanuit de capsule getoond. Ongeveer 40 minuten en enkele tests later werd het toegangsluik gesloten, maar de afdichting bleek te lekken. Technici waren vervolgens bijna een uur bezig om het probleem op te lossen.

De hierop volgende transcriptie volgt de gecoördineerde wereldtijd (UTC).

Lancering

Een draagraket zoals gebruikt bij Vostok 1.

Baan om de aarde

Een deel van het instrumentenpaneel van de Vostok 1. Het vluchtpad van Vostok 1 uitgetekend op een kaart van de Aarde

Terugkeer en landing

De daalcapsule van Vostok 1 zoals te zien in het RKK Energia Museum in Korolev, nabij Moskou.

Om 07.25 UT, ongeveer een uur in de vlucht, brengt het automatische systeem Vostok 1 in positie voor het afvuren van de remraketten. Dit vond plaats nabij Angola aan de westkust van Afrika, op 8000 km van de geplande landingsplaats. De remraketten branden ongeveer 42 seconden en vertragen zo de capsule zodat deze in een lagere baan terechtkomt.

Tien seconden later krijgt de Vostok servicemodule de opdracht om zich los te maken van de terugkeercapsule, maar deze blijft aan een aantal kabels hangen. Als beide delen van het ruimtevaartuig de daling inzetten beginnen ze te tollen, waarop de kabels breken. Gagarin meldt dat alles in orde is, ondanks het tollen. Tijdens de daling ervaart Gagarin 8 g, maar hij blijft bij bewustzijn.

Het ruimteschip was ontworpen om, in het geval van een storing van de remraketten, binnen 10 dagen alsnog in een lagere baan te komen onder invloed van natuurlijk verval. Vostok 1 bevond zich echter in een andere baan dan gepland en zou pas na 20 dagen kunnen terugkeren, terwijl Gagarin maar 10 dagen zou kunnen overleven.

Om 07.55 UT, op een hoogte van 7 km, wordt het luik van Vostok 1 ontkoppeld. Twee seconden later wordt Gagarin naar buiten geschoten. Op 2.5 km hoogte ontvouwt de hoofdparachute van de capsule. Twee schoolmeisjes zijn getuige van de landing en beschreven het als volgt: "Het was een enorme bal, ongeveer twee of drie meter hoog. Het viel, stuiterde en viel toen weer. Er was een enorm gat op de plek waar het de grond als eerste raakte."

Gagarins parachute opende bijna meteen en circa tien minuten later, om 08.05 landde hij, zo'n 26 km ten zuidwesten van de plaats Engels in de Saratov regio. Dit was 280 km ten westen van de geplande landingsplaats nabij Bajkonoer.

Een boer en zijn dochter zagen een figuur in een feloranje pak met een grote witte helm aan een parachute neerdalen. Gagarin vertelde later "Toen ze mij zagen lopen in mijn ruimtepak met de parachute achter mij aan slepend, begonnen ze angstig achteruit te lopen. Ik zei dat ze niet bang moesten zijn. Ik ben een inwoner van de Sovjet-Unie, net als jullie, die is neergedaald uit de ruimte en ik moet een telefoon vinden om Moskou te bellen!"

Zie ook

· · Sjabloon bewerken Vostokprogramma

Vostok 1 · Vostok 2 · Vostok 3 · Vostok 4 · Vostok 5 · Vostok 6