Infrarood- en ultraviolette straling
Infrarood- en ultraviolette straling zijn twee vormen van elektromagnetische straling die deel uitmaken van het brede spectrum van golven die van de zon en andere bronnen afkomen. Beide soorten straling hebben verschillende eigenschappen en toepassingen, en spelen een belangrijke rol in ons dagelijks leven en in diverse wetenschappelijke disciplines.
Infrarood straling
Infrarood straling, ook wel bekend als IR straling, bevindt zich tussen het zichtbare licht en de microgolven in het elektromagnetische spectrum. De golflengtes liggen tussen de 0,7 en 1000 micrometer. Deze straling wordt voornamelijk uitgezonden door voorwerpen die warm zijn, zoals de zon, de aarde, ons eigen lichaam en andere objecten. Infrarood straling kan worden onderverdeeld in drie categorieën: nabij-infrarood, midden-infrarood en ver-infrarood.
Nabij-infrarood
Nabij-infrarood (NIR) straling heeft golflengtes tussen 0,75 en 1,4 micrometer. Deze vorm van straling wordt bijvoorbeeld gebruikt in afstandsbedieningen van televisies en andere elektronische apparaten. Ook wordt NIR straling in de medische wereld gebruikt om onder andere de zuurstofsaturatie in het bloed te meten.
Midden-infrarood
Midden-infrarood (MIR) straling heeft golflengtes tussen 1,4 en 4 micrometer. Deze straling wordt onder andere gebruikt in de voedingsmiddelenindustrie om de rijpheid van fruit te meten. Ook wordt MIR straling gebruikt om te detecteren of er bijvoorbeeld brandgevaarlijke stoffen aanwezig zijn in de lucht.
Ver-infrarood
Ver-infrarood (FIR) straling heeft golflengtes tussen 4 en 1000 micrometer. Deze vorm van straling wordt bijvoorbeeld gebruikt om de warmteoverdracht in gebouwen te meten. Ook wordt FIR straling gebruikt in de keramische industrie voor het drogen van verf en coatings.
Ultraviolette straling
Ultraviolette straling, ook wel bekend als UV straling, bevindt zich in het deel van het elektromagnetisch spectrum boven het zichtbare licht. De golflengtes liggen tussen de 10 en 400 nanometer. Ultraviolette straling wordt uitgezonden door de zon, maar kan ook gegenereerd worden door bijvoorbeeld lasers en tl-buizen. De straling kan verdeeld worden in drie categorieën: UV-A, UV-B en UV-C.
UV-A straling
UV-A straling heeft golflengtes tussen 315 en 400 nanometer en maakt ongeveer 95% van de UV straling van de zon uit. Deze straling kan schadelijk zijn voor de huid en de ogen, omdat het diep doordringt in de huid. UV-A straling kan ook gebruikt worden in de cosmetische industrie, bijvoorbeeld in zonnebanken.
UV-B straling
UV-B straling heeft golflengtes tussen 280 en 315 nanometer en is verantwoordelijk voor zonnebrand, huidveroudering en het ontstaan van huidkanker. Deze straling kan worden tegengehouden door kleding en zonnebrandcrème met een hoge SPF.
UV-C straling
UV-C straling heeft golflengtes tussen 100 en 280 nanometer en wordt volledig tegengehouden door de atmosfeer. Deze straling wordt gebruikt voor ontsmetting van bijvoorbeeld water en lucht, omdat het schadelijk is voor virussen en bacteriën.
Toepassingen van infrarood- en ultraviolette straling
Infrarood- en ultraviolette straling hebben tal van toepassingen in diverse wetenschappelijke disciplines en in ons dagelijks leven. Hieronder volgen enkele voorbeelden.
Infrarood straling
- In de astronomie wordt infrarood straling gebruikt om diepere lagen van het heelal te kunnen observeren, omdat het door stofwolken heen kan dringen.
- In medische toepassingen wordt infrarood straling gebruikt om de bloedstroom in het lichaam te meten, om huidlaesies te detecteren en om kanker te behandelen.
- Met behulp van infrarood straling kan de lichaamstemperatuur van dieren worden gemeten, bijvoorbeeld in een dierentuin om de gezondheid van de dieren te controleren.
- In de voedselproductie wordt infrarood straling gebruikt om de kwaliteit van voedsel te meten en te verbeteren. Zo kan de rijpheid van fruit bepaald worden en kan het suikergehalte in druiven gemeten worden.
- Infrastructuur en gebouwen worden gecontroleerd op defecten met behulp van infrarood straling. Zo kunnen warmteverliezen in gebouwen worden opgespoord en kunnen lekkages in leidingen worden gedetecteerd.
Ultraviolette straling
- In de geneeskunde wordt ultraviolette straling gebruikt om diverse huidproblemen te behandelen, zoals psoriasis en eczeem.
- UV straling wordt gebruikt in de productie van halfgeleiders en optische glazen.
- In de fotografie wordt UV straling gebruikt om onzichtbare details in het beeldmateriaal zichtbaar te maken.
- Ultraviolet straling wordt ingezet om insecten te verdelgen, bijvoorbeeld in de landbouw.
- UV straling wordt gebruikt in de tandheelkunde om tanden te bleken.
Concluderend kunnen we stellen dat infrarood en ultraviolette straling een belangrijke rol spelen in ons dagelijks leven en in diverse wetenschappelijke disciplines. Beide soorten straling hebben unieke eigenschappen en toepassingen die worden gebruikt om de wereld om ons heen beter te begrijpen en te verbeteren.