Fagocytose (v. Gr. phagein = eten; kytos = holte, thans: cel) is het proces waarbij het membraan van een cel vaste deeltjes, zoals andere cellen, omsluit en zo een holte (fagosoom) binnen de cel vormt waarin de omsloten deeltjes veilig opgeslagen worden buiten het cytoplasma. Door secretie van proteases naar het fagosoom kunnen eiwitten worden afgebroken, zodat de onderdelen door de cel kunnen worden hergebruikt. De fagosoom heeft de vorm van een kleine ovaal.
Het proces van fagocytose is ontdekt door de Russische microbioloog Ilja Iljitsj Metsjnikov, die voor deze ontdekking in 1908 de Nobelprijs voor de Fysiologie of Geneeskunde ontving.
Het opnemen van vloeistoffen wordt pinocytose genoemd. Fagocytose en pinocytose zijn vormen van endocytose.
Voorbeelden van fagocytose zijn:
De grootste groep fagocyten zijn de macrofagen, die uit witte bloedcellen worden gevormd, de zogenaamde monocyten. Vrije macrofagen ‘wandelen’ door de weefselruimtes van de organen, zoals de longen. Cellen zoals Kupffercellen zijn permanente bewoners van de verschillende organen.
Fagocytose verloopt in een aantal stappen:
Opsonisatie is het proces waarbij micro-organismen worden gecoat met serum-componenten, bijvoorbeeld antilichamen.
MestcellenMestcellen kunnen ook een groot deel van de bacteriën vernietigen, maar worden met name in verband gebracht met allergie. Ze kunnen echter niet fagocyteren
Carnivorie: | avivoor · formicivoor · hematofaag · hypercarnivoor · hypocarnivoor · insectivoor · kannibalisme · lepidofaag · mesocarnivoor · molluscivoor · nematovoor · ophifaag · piscivoor · spongivoor · vermivoor |
Herbivorie: | folivoor · fungivoor · frugivoor · graminivoor · granivoor · nectarivoor · osteofagie · palynivoor · xylofaag |
Embryonaal: | adelfofagie · matrofagie · oöfagie · pedofagie · placentofagie |
Cellulair: | endocytose · endosymbiose · fagocytose · kleptoplastie · myzocytose · pinocytose |
Overige: | bacterivoor · commensalisme · coprofagie · detrivoor · geofagie · microbivoor · mutualisme · omnivoor · parasitisme · planktivoor · saprofagie · xenofagie |