Achtkarspelen
In dit artikel gaan we dieper in op het onderwerp Achtkarspelen, dat de afgelopen jaren grote belangstelling heeft gewekt. _Var1 is een concept dat onderwerp is geweest van debat en discussie op verschillende gebieden, van politiek tot wetenschap. Door de geschiedenis heen heeft Achtkarspelen een fundamentele rol gespeeld in de samenleving en vorm gegeven aan de manier waarop mensen met elkaar en de omgeving om hen heen omgaan. In deze zin is het essentieel om de verschillende aspecten die Achtkarspelen omvatten, diepgaand te begrijpen, evenals de invloed ervan op de besluitvorming en de configuratie van de realiteit om ons heen. Daarom zullen we in dit artikel de verschillende benaderingen en perspectieven met betrekking tot Achtkarspelen verkennen, met als doel licht te werpen op een onderwerp dat vandaag de dag nog steeds grote belangstelling en nieuwsgierigheid opwekt.
Gemeente in Nederland 
| |||
|---|---|---|---|
.png)
| |||
| Situering | |||
| Provincie |  Friesland
| ||
| Coördinaten | 53° 25′ NB, 6° 15′ OL | ||
| Algemeen | |||
| Oppervlakte | 103,98 km² | ||
| - land | 102,23 km² | ||
| - water | 1,75 km² | ||
| Inwoners (22 november 2024) |
28.226? (276 inw./km²) | ||
| Bestuurscentrum | Buitenpost | ||
| Belangrijke verkeersaders |   
| ||
| Station(s) | Buitenpost | ||
| Politiek | |||
| Burgemeester (lijst) | Jouke Douwe de Vries | ||
| Zetels Gemeenteraad CDA FNP ChristenUnie GBA PvdA PVV FVD GL |
21 6 4 3 3 2 1 1 1 | ||
| Economie | |||
| Gem. WOZ-waarde (2024) | € 271.000 | ||
| WW-uitkeringen (2023) | 13 per 1000 inw. | ||
| Overig | |||
| Postcode(s) | 9230-9233, 9280-9289, 9870-9873 | ||
| Netnummer(s) | 0511, 0512 | ||
| CBS-code | 0059 | ||
| CBS-wijkindeling | zie wijken en buurten | ||
| Website | www | ||
 Bevolkingspiramide (2023) | |||
| |||
Achtkarspelen (ⓘ, Friese uitspraak: ?) is een gemeente in het oosten van de Nederlandse provincie Friesland. De gemeente telt 28.226 inwoners en heeft een totale oppervlakte van 103,98 km², waarvan 102,23 km² land en 1,75 km² water (22 november 2024, bron: CBS).[1]
Geschiedenis
De naam Achtkarspelen verwijst naar de acht oorspronkelijke karspelen van het decanaat Oldehove die over de Lauwers lagen, te weten: Augustinusga, Buitenpost, Drogeham, De Kooten, Kortwoude, Lutkepost, Surhuizum en Twijzel. De grietenij Achtkarspelen nam lang een aparte plaats in Friesland in. In de middeleeuwen behoorde Achtkarspelen tot het bisdom Münster, terwijl de rest van Friesland onderdeel was van het bisdom Utrecht.
De grietenij Achtkarspelen werd in 1851 een gemeente na de invoering van de gemeentewet in Nederland van Thorbecke.
Monumenten
In de gemeente zijn er een aantal rijksmonumenten en oorlogsmonumenten, zie:
Kernen
De gemeente Achtkarspelen telt twaalf officiële kernen, waarvan Surhuisterveen en Buitenpost de grootste zijn.
Dorpen
Aantal inwoners per kerngebied* op 1 januari 2023:[2]
| Nederlandse naam | Friese naam | Inwoners |
|---|---|---|
| Surhuisterveen | Surhústerfean | 6.100 |
| Buitenpost | Bûtenpost | 5.905 |
| Harkema | De Harkema | 4.320 |
| Kootstertille | Koatstertille | 2.480 |
| Twijzelerheide | Twizelerheide | 1.795 |
| Drogeham | Droegeham | 1.680 |
| Surhuizum | Surhuzum | 1.265 |
| Augustinusga | Stynsgea | 1.205 |
| Boelenslaan | Boelensloane | 1.200 |
| Twijzel | Twizel | 1.095 |
| Gerkesklooster** | Gerkeskleaster | 785 |
| Stroobos** | Strobos | 315 |
* Kerngebied: de woonkern en het bijbehorende omliggende gebied buiten de bebouwde kom. Gegevens per bebouwde kom zijn niet beschikbaar.
** Gerkesklooster en Stroobos vormen samen een tweelingdorp, onder de naam Gerkesklooster-Stroobos tezamen 1115 inwoners in 2019
Buurtschappen
Naast deze dorpen bevinden zich in de gemeente de volgende buurtschappen, die sinds 2021 uitsluitend eentalig Friese plaatsnaamborden hebben:
|
|
|
Politiek
| Functie | Naam | Partij | info |
|---|---|---|---|
| Burgemeester | Jouke Douwe de Vries | partijloos | per 30 januari 2025 |
| Wethouders | Harjan Bruining | CDA | |
| Tjibbe Brinkman | FNP | ||
| Jelle Boerema | GBA | ||
| Lea van der Tuin-Kuipers | CDA | ||
| Gemeentesecretaris | Marcel Pieter de Jong |
Burgemeesters
Gemeenteraad
De gemeenteraad van Achtkarspelen bestaat sinds 1978 uit 21 zetels. Hieronder de behaalde zetels per partij bij de gemeenteraadsverkiezingen sinds 1935:[3]
1935-1970
| Partij | 1935 | 1939 | 1946 | 1949 | 1953 | 1958 | 1962 | 1966 | |
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
| ARP | 7 | 7 | 8 | 7 | 7 | 7 | 7 | 8 | |
| PvdA[a] | 5 | 4 | 5 | 6 | 5 | 6 | |||
| CHU | 3 | 3 | 3 | 3 | 2 | 3 | 3 | 3 | |
| BP | 1 | ||||||||
| Lijst Holwerda (GPV) | 1 | 1 | 1 | 1 | |||||
| VVD | 1 | 1 | 1 | 1 | |||||
| CPN | 1 | 1 | 1 | ||||||
| VDB | 2 | 2 | [a] | ||||||
| SDAP | 3 | 2 | [a] | ||||||
| CDU | 2 | 2 | [a] | ||||||
| TBN | 1 | ||||||||
| Totaal | 17 | 17 | 17 | 17 | 17 | 17 | 17 | 19 | |
| Opkomst (%) | 92,1 | 92,5 | 89,5 | 89,5 | 94,1 | 93,3 | 92,6 | 92,3 | |
1970-heden
| Partij | 1970 | 1974 | 1978 | 1982 | 1986 | 1990 | 1994 | 1998 | 2002 | 2006 | 2010 | 2014 | 2018 | 2022 | |
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
| CDA (voor 1978: ARP-CHU) |
11 | 11 | 12 | 9 | 8 | 9 | 6 | 8 | 7 | 6 | 6 | 5 | 6 | 6 | |
| FNP | 1 | 2 | 3 | 4 | 3 | 5 | 4 | 5 | 6 | 4 | 4[b] | ||||
| CU (voor 2006: CU-SGP[c]) |
3 | 2 | 3 | 3 | 3 | 3 | |||||||||
| GBA | 2 | 2 | 2 | 2 | 3 | 3 | 3 | 3[d][b] | |||||||
| PvdA | 6 | 6 | 7 | 7 | 8 | 6 | 5 | 4 | 3 | 6 | 3 | 3 | 2 | 2 | |
| PVV | 1 | 1 | |||||||||||||
| FVD | 1[e] | ||||||||||||||
| GL | 1 | 1 | |||||||||||||
| VVD | 1 | 1 | 1 | 2 | 1 | 1 | 1 | 1 | 1 | 1 | 1 | 1 | 1 | ||
| RPF-SGP | 1 | 1 | 1 | 2 | 2 | [c] | |||||||||
| GPV | 1 | 1 | 1 | 1 | 1 | 1 | 1 | 1 | [c] | ||||||
| Totaal | 19 | 19 | 21 | 21 | 21 | 21 | 21 | 21 | 21 | 21 | 21 | 21 | 21 | 21 | |
| Opkomst (%) | 72,3 | 74,0 | 82,3 | 77,7 | 84,8 | 73,8 | 70,2 | 65,8 | 67,2 | 63,1 | 54,1 | 55,9 | 56,7 | 52,8 | |
Openbaar vervoer
Trein
De gemeente heeft één treinstation: station Buitenpost. Hier stoppen de snel- en stoptreinen van Arriva in de richting van Leeuwarden en Groningen.
Bus
In de gemeente rijden verschillende buslijnen van vervoerder Qbuzz:
- streekbus 12: Buitenpost - Augustinusga - Surhuizum - Surhuisterveen - Rottevalle - Drachten
- streekbus 13: Drachten - Boelenslaan - Surhuisterveen - Harkema - Drogeham - Kootstertille - Leeuwarden
- streekbussen 39, 133 en 139: Surhuisterveen - Grootegast - Groningen
- streekbus 61: Damwâld - Walterswâld - Driezum - Westergeast - Kollumersweach - Feankleaster - Buitenpost
- streekbus 62: Buitenpost - Kollum - Zwaagwesteinde - Veenwouden - Leeuwarden
- streekbus 63: Buitenpost - Kollum - Dokkum
- buurtbus 101: Kootstertille - Twijzel - Buitenpost - Augustinusga - Gerkesklooster - Stroobos - Lutjegast - Grootegast
Aangrenzende gemeenten
| Aangrenzende gemeenten | ||||
|---|---|---|---|---|
 Dantumadeel
|
 Noardeast-Fryslân
|
|||
|
||||
 Tietjerksteradeel
|
 Westerkwartier (Gr)
| |||
 Smallingerland
|
||||
· 
· 
· ·
- Noten
- ↑ a b c d De PvdA is ontstaan uit een fusie van VDB, SDAP en CDU.
- ↑ a b Op 1 maart 2025 stapte GBA-raadslid Hooghiemstra over naar de FNP.[4]
- ↑ a b c CU-SGP is ontstaan uit een fusie van RPF-SGP en GPV.
- ↑ In juni 2023 ging GBA-raadslid De Vries zelfstandig verder.[5]
- ↑ Per 20 juni 2024 ging FVD-raadslid Van Dijk zelfstandig verder.[6]
- Referenties
- ↑ CSB StatLine - Opendata databank van het CBS
- ↑ Tabel: Bevolking; maandcijfers per gemeente en overige regionale indelingen, 1 januari 2023, Centraal Bureau voor de Statistiek, Voorburg/Heerlen
- ↑ www.dekrantvantoen.nl. Gearchiveerd op 26 november 2021.
- ↑ AUDIO: Op ‘e Hichte: maart start met bijzondere verhalen en initiatieven, RTV NOF, 1 maart 2025. Geraadpleegd op 8 maart 2025.
- ↑ Breuk in Gemeentebelangen Achtkarspelen: raadslid Edwin de Vries gaat alleen verder, Friesch Dagblad, 6 juni 2023. Geraadpleegd op 1 mei 2024.
- ↑ Albert van Dijk neemt ook in raad Achtkarspelen afstand van Forum voor Democratie, Omrop Fryslân, 20 juni 2024. Geraadpleegd op 24 juni 2024.