Cartils
In dit artikel gaan we dieper in op het onderwerp Cartils, een kwestie die de afgelopen tijd tot interesse en discussie heeft geleid. Cartils en de implicaties ervan voor onze samenleving zijn vanuit verschillende gebieden besproken, dus het is van cruciaal belang om dit probleem op een alomvattende en objectieve manier aan te pakken. Langs deze lijnen zullen we de verschillende aspecten met betrekking tot Cartils analyseren, waarbij we de oorsprong, evolutie en gevolgen ervan in de huidige context onderzoeken. Op dezelfde manier zullen we stilstaan bij de verschillende perspectieven die rond Cartils bestaan, waarbij we meningen en argumenten van experts in het veld in overweging nemen. Uiteindelijk is het doel van dit artikel om licht te werpen op Cartils en een gedetailleerd en evenwichtig beeld te bieden waarmee de lezer deze kwestie volledig kan begrijpen en er zijn eigen oordeel over kan vormen.
Buurtschap in Nederland 
| |||
|---|---|---|---|
  | |||
| Situering | |||
| Provincie | .svg){kind=small} Limburg
| ||
| Gemeente |  Gulpen-Wittem
| ||
| Coördinaten | 50° 49′ NB, 5° 54′ OL | ||
| Algemeen | |||
| Inwoners (2002) |
15 | ||
| Hoogte | 98 m | ||
| Woonplaats (BAG) | Wijlre | ||
| |||
Cartils (Limburgs: Kertiels) is een buurtschap ten zuidoosten van Wijlre in de gemeente Gulpen-Wittem in de Nederlandse provincie Limburg. De buurtschap ligt op de plaats waar het Eyserbeekdal uitmondt in het Geuldal. De naam is afgeleid van het Latijnse woord 'cortilis' dat betekent bij een 'curtis' (hofstede) behorend. In de 8e of 9e eeuw was hier al een grote hoeve aanwezig.
In Cartils staan het kasteel Cartils en 4 vierkantshoeven onder andere gebouwd in vakwerkstijl en met speklagen. Aan de holle weg naar Eys staat een monument uit 1944 ter herinnering aan 4 Canadese vliegeniers die in dat jaar omgekomen waren.
De heren van kasteel Cartils beschouwden hun domein - dat bestond uit het kasteel, een pachthoeve en enkele huizen – als een zelfstandige heerlijkheid binnen het Heilige Roomse Rijk. Deze claim werd betwist door de heren van Wijlre die meenden dat Cartils behoorde tot hun eigen heerlijkheid. Met de Franse inval van 1795 kwam definitief een einde aan de (omstreden) zelfstandigheid van Cartils.
Bij de buurtschap Cartils lag in de periode van 28 juni 1922 tot de opheffing op 5 april 1938 de tramlijn Gulpen-Wijlre-Vaals als onderdeel van de tramlijn Maastricht-Vaals. Ter hoogte van de sportvelden van Gulpen lag er een sporendriehoek. Bij Cartils werd er een talud aangelegd om de beken Geul en Eyserbeek over te kunnen steken. Dit talud is thans nog in het landschap zichtbaar en liep verder achter Kasteel Cartils langs om via de Kleinveldjesweg aan te sluiten op de spoorverbinding van Station Wijlre.
-
Kasteel Cartils -
Vakwerkhuis -
Boerderij met speklagen -
Oorlogsmonument bij Cartils
.JPG)
· 
· 
