Elfriede Jelinek

Elfriede Jelinek (2004)

Algemene informatie

Geboren

20 oktober 1946

Geboorteplaats

Mürzzuschlag

Land

Oostenrijk

Werk

Jaren actief

1970-heden

Genre

Feminisme
Sociale kritiek

Dbnl-profiel

(en) IMDb-profiel

Website

Portaal

Literatuur

Elfriede Jelinek (Mürzzuschlag, Stiermarken, 20 oktober 1946) is een gerenommeerd Oostenrijks schrijfster. Ze woont in Wenen en München. In 2004 werd haar de Nobelprijs voor Literatuur toegekend, en blijkens het juryrapport was dit "voor haar muzikale stroom van stemmen en tegenstemmen in romans en toneelstukken, die met een buitengewoon taalbewuste gedrevenheid de absurditeit blootleggen van de clichés van de samenleving en hun onderwerpende kracht".

Biografie

Jelinek werd geboren in Mürzzuschlag, een kleine stad in de Oostenrijkse deelstaat Stiermarken. Jelinek schrijft voornamelijk romans en toneelstukken. Zij wordt gerekend tot de belangrijkste moderne Oostenrijkse schrijvers.

Jelinek klaagt in haar werk, net als bijvoorbeeld Thomas Bernhard, mistoestanden in de Oostenrijkse maatschappij aan, zowel in het openbare en politieke leven als in de privésfeer, "achter de gordijntjes". Daarbij wendt zij een sarcastische, provocerende stijl aan die door haar tegenstanders als nestbevuiling betiteld wordt. Haar teksten krijgen het etiket godslasterend, vulgair en haatdragend te zijn. Tegelijkertijd wordt ze geroemd als een begaafde taalkunstenares. Esthetisch zorgvuldig geformuleerde zinnen contrasteren vaak met de meest obscene thematiek.

Haar oeuvre

Romans

Bukolit, luisterboek, Wenen 1979 (ontstaan in 1968)
wir sind lockvögel baby!, Rowohlt 1970
Michael. Ein Jugendbuch für die Infantilgesellschaft, 1972
- ISBN 3-499-15880-9
Die Liebhaberinnen, 1975
Die Ausgesperrten, 1980
Die Klavierspielerin, 1983
Oh Wildnis, oh Schutz vor ihr, 1985
Lust, 1989
Wolken. Heim., essay, Steidl Verlag, Göttingen
- vertaald als Wolken.Thuis. door Antoine Verbij, Van Lennep, Amsterdam, ISBN 90 6012 866 4
Die Kinder der Toten, 1995
- ISBN 3-498-03328-X
- pocketeditie: ISBN 3-499-22161-6
- Franse uitgave 2005/06 vertaald door Olivier Le Lay; André Gideprijs
Gier, Reinbek 2000
Neid 2008, gepubliceerd op de site van Jelinek

Toneelstukken

Was geschah, nachdem Nora ihren Mann verlassen hatte oder Stützen der Gesellschaften 1977
Clara S. 1981
Krankheit oder Moderne Frauen 1987
Burgtheater 1985
Präsident Abendwind 1987
Wolken.Heim. 1988
Totenauberg 1991
Raststätte 1994
Stecken, Stab und Stangl 1996
Ein Sportstück 1998
er nicht als er 1998
Das Lebewohl 2000
In den Alpen 2002
Das Werk 2003
Prinzessinnendramen (Der Tod und das Mädchen I – V)
Bambiland 2003
Babel 2005
Ulrike Maria Stuart 2006
Über Tiere 2006
Rechnitz (Der Würgeengel) 2008
Die Kontrakte des Kaufmanns. Eine Wirtschaftskomödie 2009

Onderscheidingen

1969 Preis des Lyrikwettbewerbs van de Österreichischen Hochschülerschaft
1969 Preise der 20. Österreichischen Jugendkulturwoche Innsbruck für Lyrik und Prosa voor Aus einem Illustriertenroman,
1972/1973 Österreichisches Staatsstipendium für Literatur
1978 Roswitha-Preis van de stad Bad Gandersheim
1979 Drehbuchförderung des Bundesministers des Innern voor het draaiboek Die Ausgesperrten
1983 Würdigungspreis für Literatur des Bundesministeriums für Unterricht und Kunst (Oostenrijk)
1986 Heinrich-Böll-Preis van de stad Keulen
1987 Literaturpreis des Landes Steiermark
1989 Preis der Stadt Wien (Literatuur)
1994 Walter-Hasenclever-Literatur-Preis van de stad Aken
1994 Peter-Weiss-Preis van de stad Bochum
1996 Bremer Literaturpreis voor de roman Die Kinder der Toten
1998 Georg-Büchner-Preis
2000 Manuskripte-Preis van de deelstaat Stiermarken
2002 Theaterpreis Berlin van de Stiftung Preußische Seehandlung
2002 Mülheimer Dramatikerpreis voor Macht Nichts
2002 Heinrich-Heine-Preis van de stad Düsseldorf
2003 Else-Lasker-Schüler-Dramatikerpreis (Kaiserslautern) voor haar gehele dramatische werk
2004 Lessing-Preis für Kritik
2004 Mülheimer Dramatikerpreis voor Das Werk
2004 Stig Dagerman-Preis van het Stig Dagermangesellschaft uit (Zweden)
2004 Hörspielpreis der Kriegsblinden
2004 Franz-Kafka-Literaturpreis van de stad Praag
2004 Nobelprijs voor Literatuur (Stockholm/Zweden)
2006 André-Gide-Preis voor de Franse vertaling van Die Kinder der Toten door Olivier Le Lay: Enfants des Morts
2007 Dramatikerin des Jahres, verkozen door een onafhankelijke jury van Duitstalige critici in het tijdschrift Theater heute

Externe links

(de) Jelineks homepage
(de) Elfriede Jelinek-Onderzoekscentrum

Bibliografische informatie

Mediabestanden

Winnaars van de Nobelprijs voor Literatuur

1901: Prudhomme · 1902: Mommsen · 1903: Bjørnson · 1904: Mistral, Echegaray · 1905: Sienkiewicz · 1906: Carducci · 1907: Kipling · 1908: Eucken · 1909: Lagerlöf · 1910: Heyse · 1911: Maeterlinck · 1912: Hauptmann · 1913: Tagore · 1915: Rolland · 1916: Heidenstam · 1917: Gjellerup, Pontoppidan · 1919: Spitteler · 1920: Hamsun · 1921: France · 1922: Benavente · 1923: Yeats · 1924: Reymont · 1925: Shaw · 1926: Deledda · 1927: Bergson · 1928: Undset · 1929: Mann · 1930: Lewis · 1931: Karlfeldt · 1932: Galsworthy · 1933: Boenin · 1934: Pirandello · 1936: O'Neill · 1937: Gard · 1938: Buck · 1939: Sillanpää · 1944: Jensen · 1945: Mistral · 1946: Hesse · 1947: Gide · 1948: Eliot · 1949: Faulkner · 1950: Russell · 1951: Lagerkvist · 1952: Mauriac · 1953: Churchill · 1954: Hemingway · 1955: Laxness · 1956: Jiménez · 1957: Camus · 1958: Pasternak · 1959: Quasimodo · 1960: Perse · 1961: Andrić · 1962: Steinbeck · 1963: Seferis · 1964: Sartre (geweigerd) · 1965: Sjolochov · 1966: Agnon, Sachs · 1967: Asturias · 1968: Kawabata · 1969: Beckett · 1970: Solzjenitsyn · 1971: Neruda · 1972: Böll · 1973: White · 1974: Johnson, Martinson · 1975: Montale · 1976: Bellow · 1977: Aleixandre · 1978: Singer · 1979: Elýtis · 1980: Miłosz · 1981: Canetti · 1982: García Márquez · 1983: Golding · 1984: Seifert · 1985: Simon · 1986: Soyinka · 1987: Brodsky · 1988: Mahfoez · 1989: Cela · 1990: Paz · 1991: Gordimer · 1992: Walcott · 1993: Morrison · 1994: Oë · 1995: Heaney · 1996: Szymborska · 1997: Fo · 1998: Saramago · 1999: Grass · 2000: Gao · 2001: Naipaul · 2002: Kertész · 2003: Coetzee · 2004: Jelinek · 2005: Pinter · 2006: Pamuk · 2007: Lessing · 2008: Le Clézio · 2009: Müller · 2010: Vargas Llosa · 2011: Tranströmer · 2012: Mo · 2013: Munro · 2014: Modiano · 2015: Aleksijevitsj · 2016: Dylan · 2017: Ishiguro · 2018: Tokarczuk · 2019: Handke · 2020: Glück · 2021: Gurnah · 2022: Ernaux · 2023: Fosse ·