Winsum (dorp in Groningen)

Uiterlijk naar zijbalk verplaatsen verbergen Winsum
Winzum
Plaats in Nederland Vlag van Nederland
Hoofdstraat met de voormalige lagere school (1888) en molen De Ster in de achtergrond
Vlag van Winsum Wapen van Winsum (Details) (Details)
Winsum (Groningen)
Winsum
Situering
Provincie Groningen (provincie)Vlag Groningen (provincie) Groningen
Gemeente Het HogelandVlag Het Hogeland Het Hogeland
Coördinaten 53° 20′ NB, 6° 31′ OL
Algemeen
Oppervlakte 27,14 km²
- land 26,48 km²
- water 0,66 km²
Inwoners
(2023-01-01) 		7.525
(277 inw./km²)
Woningvoorraad 3.311 woningen
Overig
Postcode 9950, 9951
Netnummer 0595
Woonplaatscode 2475
Foto's
De Boog, brug over het Winsumerdiep
De Boog, brug over het Winsumerdiep
Centrumkerk
Centrumkerk
Portaal  Portaalicoon   Nederland

Winsum (uitspraakⓘ; Gronings: Wìnzum) is een dorp in de gemeente Het Hogeland in de provincie Groningen. Winsum was de hoofdplaats van de gelijknamige gemeente, die in 2019 opging in Het Hogeland. In 2023 telde het dorp 7.525 inwoners.

Beschrijving

Het dorp bezit drie wierden, die van Winsum zelf, Bellingeweer en Obergum.

Obergum wordt soms nog als een apart dorp gezien, omdat het aan de overkant van het Winsumerdiep ligt. Het heeft er ook mee te maken dat het dorp twee hoofdstraten heeft, de Hoofdstraat W en de Hoofdstraat O. W is van Winsum en O is van Obergum, soms maakt men er West en Oost van, wat niet juist kan zijn want Obergum ligt ten noorden van Winsum. De beide kernen vormen samen sinds 1982 een beschermd dorpsgezicht.

Winsum en Obergum zijn van oorsprong verbonden via een stenen boogbrug, De Boog genaamd en een hoogholtje (een hoge voetbrug), de Jeneverbrug. De brug dankt zijn naam aan het drukke verkeer erover. De inwoners van Obergum gebruikten de brug om in Winsum naar het café te gaan, die van Winsum gingen naar Obergum voor hun borrel, drinken in je eigen dorp deed je niet, over de brug, dat was wat anders.

Winsum bezit een kerk, de Torenkerk (naam gegeven in 2003), waarvan de trap naar de toren aan de buitenkant is gelegen.

Het dorp bezit ook nog twee achtkante stellingmolens. De oudste is De Vriendschap in 1801 als pelmolen in gebruik genomen en halverwege de 20e eeuw als korenmolen omgebouwd. Iets meer richting de dorpskern vlak bij het dorpsplein staat op de molenberg de uit 1851 daterende koren- en pelmolen De Ster. Beide molens zijn recentelijk gerestaureerd en draaien zeer regelmatig dankzij enkele vrijwillige molenaars.

Het Pieterpad loopt door zowel Obergum als door Winsum.

Geschiedenis

De Hunze liep vroeger langs Winsum. Doordat de Fivel langzaam maar zeker steeds verder verzandde werd de handelsroute via de Hunze steeds belangrijker. Als gevolg daarvan zal al in de vroege middeleeuwen Winsum een handelsnederzetting geweest zijn. Dat blijkt ook uit een oorkonde uit 1057 waarbij de Duitse koning Hendrik IV, 6 jaar oud, onder regentschap van zijn moeder de grafelijke rechten over de gouwen Hunsingo en Fivelingo aan de aartsbisschop van Hamburg schenkt, met daarbij onder andere het recht een markt te stichten in Winsum en het recht om munten te slaan. Van enige daadwerkelijke macht van de bisschop is overigens niets bekend. Dat er echter daadwerkelijk Winsumer munten in deze tijd zijn geslagen, blijkt uit vondsten in het Oostzeegebied. Ondanks het oude markt-, munt- en tolrecht heeft Winsum, mede door de dominante positie van de stad Groningen, zich echter niet ontwikkeld tot stad. Het unieke stapelrecht en het al sinds de 13e eeuw geldende handelsmonopolie van Groningen maakte dat Winsum in de 16e eeuw enkele malen werd aangevallen door de stadjers, die de door het dorp verworven rechten als een gevaar zagen voor de eigen positie.

In 1276 werd in het dorp een klooster door de dominicanen gesticht. Hoewel het in vergelijking met Aduard een betrekkelijk bescheiden vestiging was, heeft het in de zestiende eeuw dienstgedaan als vergaderplaats voor de Staten van de Ommelanden. Na de Reductie van Groningen in 1594 werd het klooster gesloten. Van het klooster zijn geen restanten, zelfs de precieze locatie ervan is niet bekend.

Spoorwegongevallen

Aan de spoorlijn Groningen - Roodeschool hebben zich enkele ernstige spoorwegongevallen voorgedaan.

Monumenten

Sport en vrije tijd

Toerisme Voetbal Korfbal Hockey Tennis Atletiek Hardlopen Volleybal Tafeltennis Scouting Wielrennen Schaatsen Muziek


Geboren in Winsum

Trivia

Externe link

· · Sjabloon bewerken Pieterpad Plaats met start- of eindpunt aan het Pieterpad

Pieterburen · Winsum · Groningen · Zuidlaren · Rolde · Schoonloo · Sleen · Coevorden · Hardenberg · Ommen · Hellendoorn · Holten · Laren · Vorden · Zelhem · Braamt · Millingen aan de Rijn · Groesbeek · Gennep · Vierlingsbeek · Swolgen · Venlo · Swalmen · Montfort · Sittard · Strabeek · Sint-Pietersberg
Lange-afstand-wandelpad

Vlag van de provincie Groningen · · Sjabloon bewerken Vlag van de gemeente Het Hogeland Plaatsen in de gemeente Het Hogeland

Hoofdplaats: Uithuizen
Dorpen: Adorp · Den Andel · Baflo · Bedum · Eenrum · Eppenhuizen · Hornhuizen · Houwerzijl · Kantens · Kleine Huisjes · Kloosterburen · 't Lage van de Weg · Lauwersoog · Leens · Leenstertillen · Lutjewolde · Mensingeweer · Molenrij · Niekerk · Noordwolde · Oldenzijl · Onderdendam · Onderwierum · Oosteinde · Oosternieland · Pieterburen · Rasquert · Rodewolt · Roodeschool · Rottum · Saaxumhuizen · Sauwerd · Startenhuizen (gedeeltelijk) · Stitswerd · Tinallinge · Uithuizermeeden · Ulrum · Usquert · Vliedorp · Vierhuizen · Warffum · Warfhuizen · Wehe-den Hoorn · Westerdijkshorn · Westernieland · Wetsinge · Winsum · Zandeweer · Zoutkamp · Zuidwolde · Zuurdijk
Buurtschappen, gehuchten, wierden en buurten 1e Nijhoezen · 2e Nijhoezen · 't Aagt · Abbeweer · Alinghuizen · Arwerd · Barnegaten · Bellingeweer · Bethlehem · Beusum · Bokum · Breede · Broek · Het Bultje · De Dingen · De Raken · De Vennen · Den Haver · Deikum · Doodstil · Douwen · Duisterwinkel · Eelswerd · Eemshaven · Elens · Ellerhuizen · Ernstheem · Ewer · Grijssloot · Groot Maarslag · Groot Wetsinge · De Haar · Hammeland · Den Hander · Harssens · Hefswal · Hekkum · Helwerd · Heuvelderij · Hiddingezijl · Holwinde · De Hoogte · De Horn · De Houw · 't Houweel · De Hucht · Kaakhorn · Katershorn · Kattenburg · Klei · Klein Garnwerd · Klein Maarslag · Klein Wetsinge · Kolham · Koningslaagte · Koningsoord · De Knijp · Kruisweg · Lutje Marne · Lutke Saaxum · Maarhuizen · (Marnehuizen) · Menkeweer · Menneweer · Midhalm · Midhuizen · Nijenklooster · Noordpolder · Noordpolderzijl · Obergum · Oldenzijl · Oldorp · Oosterhorn · Oosterhuizen (Eenrum) · Oosterhuizen (Zuidwolde) · Oudedijk · Oudeschip · Paapstil · Panser · Plattenburg · Polen · Ranum · Reidland · Roodehaan · Schapehals · Schaphalsterzijl · Schilligeham · Schouwen · Schouwerzijl · Sint Annerhuisjes · 't Stort · De Streek · Takkebos · Ter Laan · Tijum · Valcum · Valom · Wadwerd · Walsweer · Westerhorn (De Marne) · Westerhorn (Hogeland) · Westerklooster · Westpolder · Wierhuizen · Wierum · 't Wildeveld · Willemsstreek · Zevenhuizen

Mediabestanden